မောင်တူရေးသည်။

Border News Agency
မြောက်ဦး၊ စက်တင်ဘာ ၂၉။

ဝန်ကြီးချုပ် ဒါယုတ်ခန်းမှ သမ္မတဒါယုတ်ခန်းဘဝသို့

ဒါယုတ်ခန်း(Daoud Khan)အနေဖြင့်သမ္မတဖြစ်လာသောအခါ ကနဦးအစပိုင်းတွင်တော့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုအချို့ကိုဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။

သို့သော် သူ့အား အာဏာသိမ်းရာတွင် ကူညီခဲ့သည့်လက်ဝဲအင်အားစုများနှင့် တဖြေးဖြေးသဘောထားကွဲလာကြပြန်သည်။

ဒါယုတ်ခန်း(Daoud Khan)က အာဖဂန်၏ စီးပွားရေးအား လက်ယာပုံစံဆန်ဆ န်ပြောင်းလဲလိုသည်။၎င်းကိုယ်တိုင်ကပင် ဘာရက်ဇိုင်းမင်းဆက်၏မိသားစုဖြစ်သည်။

၎င်းဝန်ကြီးချုပ်သက်တမ်းတွင်လုပ်ပိုင်ခွင့်အကန့်အသတ်များကြောင့် ဆောင် ရွက်ချင်သည်များကို မဆောင်ရွက်နိုင်သောအခင်းအကျင်းမျိုးကို အစာကြေလှသည်မဟုတ်ပေ။

ထိုကြောင့်လည်း ဘုရင်အားဖြုတ်ချအာဏာသိမ်းခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။အာဖဂန် ၏စီးပွားရေးအစီအစဉ်အတွက် ရံပုံငွေအထောက်အပံ့များကို အနောက်အုပ်စုနှင့်အာရတ်ရေနံနိုင်ငံများထံမှ မျှော်လင့်သည်။

ဤသို့ဖြင့် ဆိုဗီယက်နှင့်တဖြေးဖြေးဝေးကွာလာသည်။

ထိုအနေအထားမျိုးက သူ့အားအာဏာသိမ်းရာတွင် အကူအညီပေးခဲ့သောလ က်ဝဲသမားနှင့်ဆက်ဆံရေးအဆင်မပြေတော့ပေ။

လက်ဝဲသမားများကလည်း ဒါယုတ်ခန်းနှင့်ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်နိုင်စွမ်းရှိနေ သည်။

ထိုအခါ ဒါယုတ်ခန်းအနေဖြင့် လက်ဝဲ ကွန်မြူနစ်များကို ဖိနှိပ်လာတော့သည်။ လက်ဝဲသမားများတွင် ပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ(People’s Democratic Party of Afghanistan – PDPA)က ပို၍ လက်သံပြောင်သည်။ ဒါယုတ်ခန်းကလည်း PDPA ကိုလန့်သည်။

မလန့်လို့ကလည်းမရ အနီးအနားတွင် ကွန်မြူနစ်ဆိုဗီယက်ရုရှားက ရှိနေသည်။

ဤအချက်များက ဒါယုတ်ခန်းအတွက် မလုံခြုံမှုကိုဖြစ်စေသည်။မလုံခြုံဟု ခံ စားလာရတော့ လုံခြုံအောင်ကြံဆတော့သည်။အရေးပါသော အစိုးရနေ ရာများနှင့်စစ်တပ်၊ရဲကဲ့သို့ လက်နက် ကိုင်အဖွဲ့အစည်းထဲတွင် လက်ဝဲအယူအဆရှိသူများကို ဖယ်ရှားသည်။နိုင်ငံကို တပါတီစနစ်သို့ သွတ်သွင်းတော့သည်။

ဤသို့ဖြင့် အာဏာရှင်ဆန်လာတော့သည်။

၁၉၇၈ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁၇ ရက်နေ့သည် ကား ဒါယုတ်ခန်းအတွက် အလှည့်အပြောင်းတခုကို ဖြစ်စေရန်အစပြုသော နေ့ဖြစ်တော့သည်။

ထိုနေ့တွင့ PDPA၏ ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်သူ မိရ်အက္ကဘာခီဘာ (Mir Akbar Khyber)လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခံလို က်ရသည်။ PDPA က ထိုလုပ်ကြံမှုသည် ဒါယုတ်ခန်းလက်ချက်ဟု ယူဆသည်။PDPA တို့ ကာဘူလ်မြို့တော်၏ လမ်းမပေါ်ထွက်လာကာ ပြင်းပြင်းထန် ထန် ဆန္ဒပြတော့သည်။ဒါယုတ်ခန်းကလည်း PDPA ခေါင်းဆောင်များကိုဖမ်းဆီးတော့သည်။

ထိုအခါ PDPA နှင့်စစ်တပ်ထဲမှ လက်ဝဲအယူအဆရှိသူ တပ်ဖွဲ့ဝင်များက ပုန်က န်ရန်ဆုံးဖြတ်ကာ သမ္မတနန်းတော်ကို ဝင်စီးတော့သည်။

မိရ်အက္ကဘာခီဘာ လုပ်ကြံခံရပြီးနောက် ဆယ်ရက်အကြာ ၁၉၇၈ခုနှစ်၊ဧပြီ လ ၂၇ရက်တွင် PDPAက နိုင်ငံ၏ အာဏာကို ရယူလိုက်တော့သည်။

ထိုအပြောင်းအလဲအား အာဖဂန်သမိုင်းတွင် ဆော်တော်လှန်ရေး(Saur Revolution)ဟုခေါ်ကြသည်။ PDPA မှ နူရ်မူဟာမက်တရာကီ (Nur Muhammad Taraki)က ခေါင်းဆောင်ဖြစ်လာသည်။

ဟာဖစ်ဇူလ်လာ အမင် (Hafizullah Amin)အာဖဂန်ကွန်မြူနစ်အစိုးရတွင် နူရ်မူဟာမက်တရာကီက သမ္မတဖြစ်ပြီး ဟာဖစ်ဇူလ်လာအမင်က ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်လာသည်။

အာဖဂန်၏ထုံးစံအတိုင်း မညီညွှတ်မှု မတည်ငြိမ်မှုကပျောက်မသွားခဲ့ပေ။ ဝန်ကြီးချုပ်က မညီညွှတ်မှုမတည်ငြိမ်မှုများကို ကိုင်တွယ်လာရသောအခါ လုပ်ပိုင်ခွင့်က တင်းပြည့်ကျပ်ပြည့်လိုလာသည်။

ဤသို့ဖြင့် ဝန်ကြီးချုပ်နှင့် သမ္မတကြား လုပ်ပိုင်ခွင့်တွင် အားပြိုင်မှုက ဖြစ်လာကြပြန်သည်။ဟာဖစ်ဇူလ်လာအမင်၏ ဩဇာက အစိုးရအဖွဲ့နှင့်စစ်တပ်ထဲတွင် ကြီးမားလာသည်။ ဆူပူအုံကြွမှုများကို ကိုင်တွယ်သောအခါ ဟာဖစ်ဇူလ်လာအမင်က ပြင်းပြင်းထန်ထန်တုန့်ပြန်လေ့ရှိသည်။ ခက်သည်က အာဖဂန်သ ည် ဆိုဗီယက်ရုရှားကဲ့သို့ စက်မှုလူ့အဖွဲ့ အစည်းမဟုတ်သေးပေ။

အာဖဂန်လူ့အဖွဲ့အစည်းသည် အပြန်အ လှန်မယုံကြည်မှုနှင့်အားပြိုင်မှုအောက်တွင်သာရှိနေသည်ဖြစ်၍ကုန်ထုတ်လု ပ် မှုအားကောင်းသောလူ့အဖွဲ့အစည်းလ ည်း မဟုတ်ပေ။လက်ဝဲအယူအဆအရ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများကို လူမျိုးစုအ ထိုင်နိုင်ငံရေးအုပ်စုများနှင့်ဘာသာရေးအုပ်စုများအဖို့ သဘောမတွေ့ချင်စရာများရှိနေသည်။ ကွန်မြူနစ်ဟူသည်ကလည်း ဘာသာမရှိ၊လူမျိုးမရှိ အယူအ ဆသာ။

ထိုအယူအဆက သမိုင်းကြောင်းတလျှောက် အမျိုးသားရေးဆိုင်ရာနာကျင်မှုရှိနေသော လူမျိုးစုများအတွက် အဆင်မပြေ။

ထိုအတူ ဘာသာရေးအထိုင်အောက်ကလည်း အဆင်မပြေ။အာဖဂန်သာမန် ပြည်သူများအတွက်တော့ လက်ဝဲပြု ပြင်ပြောင်းလဲမှုက နဂိုအနေအထားထ က် ပိုမကောင်းဘဲ ပိုဆိုးလာခဲ့သည်။နဂိုကလယ်ပိုင်၊မြေပိုင်သေးသည်။

ကွန်မြူနစ်များတက်လာခါမှ ကိုယ့်မြေလည်းကိုယ်မပိုင်တော့ပေ။ကိုယ်လယ်ကိုယ်မပိုင်သည်အပြင် ကိုယ်လယ်ပေါ်တွင် အလုပ်ကလုပ်နေရသေးသည်။ ကြပ်တည်းမှုက ပိုရှိလာသည်။ကြပ်တ ည်းမှုပိုရှိလာတော့ ပို၍မငြိမ်သက်မှုက ဖြစ်လာတော့သည်။

ထိုမငြိမ်မသက်မှုများတွင် အောက်ခြေသာမန်လူတန်းစား၏အခွင့်အရေးကို တောင်းဆိုမှုက ရှိနေသည်။

ဥဇ္ဇဘက်၊တာဂျစ်၊ တာခ့်မင်လူမျိုးစုများကလည်း ဆိုဗီယက်ယူနီယံနှင့် နယ် နိမိတ်ချင်းထိစပ်နေသည်။ထိုလူမျိုးစုနယ်မြေများတွင်လည်းအကြပ်အတည်းကြောင့် မငြိမ်သက်ကြပေ။

ထိုသို့ နိုင်ငံရေးအယူအဆပါနေသော မငြိမ်သက်မှုများသည် ဆိုဗီယက်လက် ချက်မကင်းဟု ဟာဖစ်ဇူလ်လာအမင်ကရှူမြင်သည်။ ဆိုဗီယက်ဘက်က အာဖဂန်၏ မငြိမ်သက်မှုများသည် ဟာဖစ်ဇ်ဇူလ်လာအမင်၏မူဝါဒကြောင့်ဟုရှူမြင်သည်။

ဤသို့ဖြင့် ဟာဖစ်ဇူလ်လာအမင်နှင့်ဆို ဗီယက်ကြားတွင် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ် လာတော့သည်။

၁၉၇၉ခု နှစ် စက်တင်ဘာလတွင်သမ္မ တနူရ်မူဟာမက်တာရာကီကဆိုဗီယက်သို့အလည်အပတ်လာခဲ့သည်။ခရီးစဉ်တွင် ဆိုဗီယက်တို့က ဟာဖစ်ဇူလ်လာ အမင်အားဖယ်ရှားရန် မီးစိမ်းပြလိုက်သည်။

နူရ်မူဟာမက်တာရာကီက ဟာဖစ်ဇူလ်လာ အမင်အားလုပ်ကြံသတ်ဖြတ်သော် လည်း မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။ဟာဖစ်ဇူလ်လာ အမင်၏ ပြန်လည်လုပ်ကြံသတ် ဖြတ်မှုကိုသာ ခံလိုက်ရတော့သည်။

ဤသို့ဖြင့် အာဖဂန်၏အာဏာသည် ဟာဖစ်ဇူလ်လာ အမင်ထံ ရောက်ရှိလာသည်။ဟာဖစ်ဇူလ်လာအမင်ထံ အာ ဏာရောက်ရှိသွားသောအခါ မျက်ခုံးလုပ်သွားသည်က ဆိုဗီယက်ဖြစ်သည်။ ဟာဖစ်ဇူလ်လာ အမင်အနေဖြင့် ဆိုဗီ ယက်ကို ကြေနပ်မည်မဟုတ်သည်ကိုလည်း ဆိုဗီယက်တို့က ရိပ်စားမိသည်။

မထူးတော့ပြီမို့ အာဖဂန်သပွတ်အူထဲ ဆိုဗီယက်တို့ လက်တစ်ဆုံးဝင်နှိုက်တော့သည်။

၁၉၇၉ခု နှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် ဆိုဗီယက်တို့ အာဖဂန်ထဲ ဝင်လာပြီး ဟာဖစ်ဇူလ်လာအမင်ကိုဖယ်ရှားကာ ၎င်းတို့စိ တ်ချရသော ဘာဘ်ရက်ကာရ်မဲလ် ( Babrak Karmal)အား အာဖဂန်အုပ် ချုပ်သူဖြစ်စေခဲ့သည်။

ဆိုဗီယက်တို့က ၎င်းတို့ဩဇာလွမ်းမိုး ၍ရသော ဘာဘ်ရက်ကာရ်မဲလ်အစိုးရအားပုန်ကန်မှုများမှကူညီရန်၊တိုင်းပြ ည်တည်ငြိမ်ရေးကို ထိန်းချုပ်နိုင်ရန်နှင့် အမေရိကန်ကဲ့သို့ အင်အားစုများမှ ဩ ဇာမလွှမ်းမိုးနိုင်အောင်ကာကွယ်ရန် ရည်ရွယ်၍ အာဖဂန်ထဲသို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သော်လည်း မှန်းချက်နှင့်နှမ်းတွက်ကမကိုင်ခဲ့ပေ။

ကွန်မြူနစ်များက လူမျိုးရေးနှင့် ဘာသာရေးကို လက်မခံပေ။ အာဖဂန်တွင် ရှေးယခင်ကပင် လူမျိုးစုအရေးက ရှိနေခဲ့သည်။အုပ်ချပ်ရေးစနစ်ညံဖျင်းမှုကြောင့် လူထုတွင် အကြပ်အတည်းဆိုက်နေသည်။ အကြပ်အတည်းအောက်တွင်ရှိနသေော လူထုအား ဘာသာရေးကို အခြေခံသည့် နိုင်ငံရေးဖြင့် စည်းရုံးရက လွယ်ကူသွားပြီဖြစ်သည်။

ဤရလဒ်ကြောင့် ဆိုဗီယက်- အာဖဂန် စစ်ပွဲဖြစ်လာခဲ့ပြီး ထိုစစ်ပွဲပဋိပက္ခက တာလီဘန်များပေါ်ထွက်လာရန် ရေခံမြေခံများကိုလည်း အကျိုးဆက်အနေဖြင့်ဖြစ်လာစေခဲ့သည်။

ဆက်လက်ဖော်ပြပါမည်။